Tek kullanımlık plastiklere alternatif ürünler için araştırmalara başladıysan “sıfır atık” konusu mutlaka ilgini çekmiştir. Üstelik mutfaklar sıfır atık anlayışını benimseyerek değişikliğe başlamak için en kolay yerlerden biri. Dışarıda tükettiğimiz gıdalara ve seçtiğimiz restoranlara her zaman yeterince dikkat edemeyebiliyoruz; ancak evimize giren ürünleri satın alırken alışkanlıklarımızı değiştirme gücüne daha çok sahibiz.
İşte mutfağında etkili bir şekilde uygulaman için sıfır atık fikirlerimiz:
1. Minimalizme geçiş
Şimdi bize dürüst ol. Mutfağında kaç tane aleti, cihazı, saklama kabını sürekli kullanıyorsun?
Mutfağındaki tüm araç gereçlerin bir listesini tutmak, düzenli kullandıklarına çoklu kullanım şekilleri yaratmak ve fazla olanları (bağış vb. yöntemlerle) elden çıkarmak, bu yaşam tarzını benimsemek için ilk adım olabilir.
Yeni bir mutfak aleti alırken her zaman en yeni modele yöneliriz ancak bozulduklarında ortaya çıkan çöp yığınını hiç düşünmeyiz. Mutfağında her işlem için tek tek küçük ev aletleri almak yerine, çoklu kullanım imkanlarına sahip aletleri tercih edebilirsin.
Diğer mutfak aletlerinde paslanmaz çelik, ahşap ve cam aletlere öncelik verebilir, plastik olanları mümkün olduğu kadar aza indirebilirsin. Tencere tava gibi aletlerde ise teflon, seramik kaplama yerine, uzun ömürlü kullanım için çelik veya demir döküm olanları tercih edebilirsin.
2. Eski usul temizlik
Günümüzde her bir yüzey, cihaz, hatta odaya özel bir temizlik ürünü var. Ancak bunların hepsi kullanışlı değil, üstelik sağlığımıza zarar verme riski çok yüksek. Beyaz sirke ve suyun muhteşem temizleme gücü, her zaman en iyisi.
Bir cam sprey şişesine 1 birim sirke ve 4 birim su koyup güzel koku vermesi için birkaç damla esansiyel yağ ekleyebilirsin. Elde ettiğin sıvıyı çok amaçlı temizleyici olarak tezgahlarda, ocakta, pencerelerinde hatta zeminde bile kullanabilirsin. Bulaşıkların için ise arap sabunu ya da ekolojik deterjanları tercih etmen doğaya daha az zarar verecektir. Eğer ovma işlemleri için daha güçlü bir şey arıyorsan karbonatı deneyebilirsin.
Sünger yerine kabak lifi veya ahşap bulaşık fırçalarını tercih edebilirsin. Marketlerde satılan süngerlerin çoğu aslında tek kullanımlıktır ve bakteri tutma eğilimindedir. Üstelik bunlar petrolden üretiliyor; dolayısıyla malzemesi geri dönüşüme uygun değil ve üstelik tek kullanımlık plastik ambalajlarla satışa sunuluyor. Kabak lifi ve ahşap bulaşık fırçaları ise toprakta kolayca çözünebilirler; böylece kullanım süresi dolduğunda kompost etmeye de oldukça elverişlidir.
3. Toplu satın al
Yeniden kullanılabilir kumaş çantalar hemen hemen hepimizin hayatına girdi, evet. Ancak paket gıdalarımızı satın alırken ortaya çıkan ve geri dönüşüme uygun olmayan ambalajlar konusunda çok azımız harekete geçiyoruz.
Gıdaları satın alırken ortaya çıkan ambalaj atığını engellemek için çözüm ise toplu ve açık bir şekilde almak. Yaşadığın yerde, mutlaka bir yerel market vardır ve bakliyat vb. gıdaları açık satıyordur. Kendi ambalaj malzemelerini getirerek bakliyatları, sebze ve meyveleri satın alman ortaya çıkan plastik ambalaj kirliliğini azaltacaktır.
Toplu aldığın bakliyat ürünlerini evde cam kavanozlara aktarabilirsin. Bu sayede hem oldukça estetik duran hem de plastik kullanımını azaltan bir çözüm bulmuş olacaksın.
4. Tabii ki kompost!
Mutfakta tüketime uygun olmayan gıdaları çöpe atmak yerine muhteşem bir önerimiz var: Kompost!
Sebzeler, meyveler, çay atıkları, bozulmuş yemekler, yoğurt, peynir, süt... Mutfakta israf olan her şey kompost yapımı ile toprağa karışabilir ve tekrar işe yarayabilir.
Artan kahve ve çay sularını biraz su ile karıştırıp bitkilerini sulayabilirsin.
Evin için temin edeceğin bir kompost kovası ile, yapım tarifini öğrenerek sen de gübre hazırlayabilir ve doğanın korunmasına katkıda bulunabilirsin. Eğer istersen Kokopelli Şehirde isimli internet sitesindeki kompost yapım eğitimlerini takip edebilirsin.
5. İçecekler İçin Çözümler
Kahve senin de olmazsa olmazın mı?
Yeniden kullanılabilir kahve filtrelerine geçmek demek, bir kere kullanılıp çöp olan kahve kağıtlarına son vermek demek. Çok sevdiğin filtre kahveyi demlerken tekrar kullanılabilir filtreleri tercih ederek doğaya daha az zarar vermek istemez misin?
Pratik ve düşük masraflı bir çözüm için evde bulunan eski bir tülbenti kullanarak kendi filtreni dikebilir ya da onunla uğraşamam diyorsan internette satılan filtrelerden edinebilirsin. Dilersen Mumo’nun %100 pamuklu kumaştan üretilen kahve filtrelerine buradan göz atabilirsin.
Bunun yanı sıra, organik pazarlardan aldığın sebze saplarını biriktirerek baharatlarla karıştırıp farklı sebze suları deneyebilirsin. Artan yemekleri diğer yemeklerle birleştirmek ya da bozulmaya yakın olan sebzeleri katı meyve sıkacağında birleştirip yeni içecek türleri denemek gıda israfı konusunda işini çok kolaylaştıracaktır.
Yazdığımız bu önerilere alternatif çözümleri incelemek istersen 2019 yılında Momentum Sosyal Girişimcilik Programı’nı kazandığımız Garanti BBVA’nın hazırladığı blog yazısını da inceleyebilirsin.
